“Placebo” είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ορισμένοι άνθρωποι έχουν θετικές επιδράσεις έπειτα απο την χορήγηση μιας “εικονικής” θεραπείας.
Πρόκειται για ένα εικονικό φάρμακο, του οποιού τα συστατικά δεν έχουν βάσιμα ιατρικά αποτελέσματα. Τέτοιου είδους συστατικά μπορεί να είναι το χάπι ζάχαρης ή το αλατούχο διάλυμα. Είναι μια ψεύτικη θεραπεία, η οποία μπορεί να επιφέρει αληθινά θετικά αποτελέσματα. Σημαντικό ρόλο στην επίδραση του φαρμάκου παίζουν οι προσδοκίες ενός ατόμου. Όσο πιο πεποισμένος είναι ο ασθενής ότι τα αποτελέσματα της θεραπείας θα είναι θετικά τόσο θετικότερη ανταπόκριση πρόκειται να επιδείξει το φάρμακο.
Σε μια ιατρική έρευνα κάποιοι ασθενείς λαμβάνουν εικονικό φάρμακο ενώ άλλοι πραγματική θεραπεία. Αυτός είναι ένας σχετικά αξιόπιστος τρόπος να διαπιστωθεί εάν η θεραπεία επιδρά πραγματικά ή όχι. Εάν οι συμμετέχοντες που λαμβάνουν την πραγματική θεραπεία επιδείξουν σημαντική βελτίωση σε σχέση με εκείνους που λαμβάνουν εικονικό φάρμακο, η έρευνα μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη την αποτελεσματικότητα του πραγματικού φαρμάκου.
Τι προκαλεί το φαινόμενο placebo;
Έχουν γίνει αρκετές έρευνες σχετικά με τον λόγο που μερικοί άνθρωποι βιώνουν θετικές αλλαγές ακόμα και μετά την λήψη ενός εικονικού φαρμάκου. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η λήψη του εικονικού φαρμάκου προκάλεσε την απελευθέρωση ενδορφινών. Οι ενδορφίνες μοιάζουν δομικά με την μορφίνη και άλλα παυσίπονα οπιούχα και λειτουργούν ως φυσικά παυσίπονα του ίδιου του εγκεφάλου.
Ερευνητές κατάφεραν να αποδείξουν την επιρροή ενός εικονικού φαρμάκου, δείχνοντας ότι παρόμοιες περιοχές του εγκεφάλου, που περιέχουν υποδοχείς οπιούχων ενεργοποιήθηκαν τόσο στην πραγματική όσο και στην εικονική θεραπεία ενός ατόμου.
Επιπλέον, μια πιθανή εκδοχή σχετικά με την επίδραση placebo είναι η κλασική εξάρτηση. Πιο συγκεκριμένα, ένα εικονικό φάρμακο μπορεί να συνδυαστεί με την πραγματική θεραπεία μέχρι την πρόκληση του επιθυμητού αποτελέσματος. Αυτό αποτελεί παράδειγμα κλασικής εξάρτησης.
Αντιθέτως, έχει παρατηρηθεί και η εμφάνιση αρνητικών συμπτωμάτων ως αντίδραση εικονικού φαρμάκου και αυτό ονομάζεται “nocebo effect”. Ζαλάδα, ναυτία, εμετοί είναι τα συμπτώματα που ένας ασθενής αναφέρει έπειτα απο ένα εικονικό φάρμακο.
Επιτρέπεται η χρήση εικονικών φαρμάκων;
Μερικοί αναφέρουν την χορήγηση εικονικών φαρμάκων εξαπάτηση απο τον θεράποντα ιατρό προς τον ασθενή. Ωστόσο, η χρήση αυτών είναι καθ’ όλα νόμιμη αφού ανοίγει τον δρόμο για νέες έρευνες καθώς εξαλέιφει και συμπτώματα που προκαλούν διάφορες παθήσεις.
Μπορεί το “placebo effect” να συμβάλλει στην μείωση του άγχους;
Απο έρευνες που έχουν γίνει, το “placebo effect” παίζει σημαντικό ρόλο στην επίδραση των αντικαταθλιπτικών στο άγχος. Ασθενείς που ήταν σίγουροι πως τα αντικαταθλιπτικά θα τους βοηθούσαν είχαν πολλές πιθανότητες να αισθάνονται καλύτερα σε σχέση με εκείνους που δεν ειχαν διαβεβαιωθεί, παρά την ίδια αντιμετώπιση.